De vier seizoenen van het hert
10
sep
2015
Door Jacques Cornerotte 10 september 2015 Categorieën Mijn Ardennen, Natuur Geen commentaar
Het hertenbronstseizoen is in aantocht ! Deze tekst uit ons tijdschrift “Blik op de Ardennen” geeft u alvast een kijkje in het leven van het hert doorheen het jaar. De illustraties zijn van Gerard Jadoul en Philippe Toussaint.
© Gerard Jadoul
Het hert is al sinds de middeleeuwen met een grote symboliek beladen.Wie kent niet de legende van het hert met het kruis dat in het Ardense woud aan de heilige Hubertus verscheen en hem overtuigde om zich te bekeren?
De werken over de lange jacht vertellen allemaal over de rituelen rond het doden van het hert, die aan de dood van Christus doen denken. En in teksten over de hertenjacht komt vaak ook het woord ‘offer’ voor. Hoewel het hert gewoonlijk als koning van het bos bestempeld wordt, blijft het in de Ardense wouden liefst zoveel mogelijk op de achtergrond. Het werd dan ook van zijn favoriete grasvelden verjaagd naar de bossen, naarmate de mens steeds meer teeltgrond veroverde op zijn natuurlijke omgeving.
De winter…
© Philippe Toussaint
De winter is een bijzonder moeilijke periode voor grote zoogdieren: het sneeuwt, het is koud en het voedsel is schaars. De herten verplaatsen zich dan maar heel weinig omdat ze hun energie bewaren om de kou te bestrijden. Ze blijven vaak aan de rand van het bos. In februari valt het gewei van de mannetjesdieren af. De hindes blijven samen met de hertenkalveren in het midden van het bosmassief en bewegen ook niet veel. Hun dracht is tegelijk met het burlen begonnen en zal in de lente, of na zowat acht maanden,
eindigen.
De lente…
© Gerard Jadoul
Als de lente weer in het land is en de dagen onmerkbaar wat langer worden, komen de dieren weer in beweging. Vanaf maart-april groeit het gewei van de mannetjes langzaam weer aan om in juni weer zijn volle omvang te hebben. Dat is wel bijzonder snel, de hoorns groeien in iets minder dan drie maanden weer helemaal aan.
De drachtige hindes verwijderen zich dan geleidelijk uit de roedel, om zich terug te trekken in bosjes. Rond mei krijgen ze hun jongen, als er overvloedig voedsel voorhanden is. Het hertenkalf gaat nooit weg van de plek waar het geboren werd. Het is daar trouwens niet toe in staat tot het twee weken oud is. De moeder is nooit ver weg, alleen om zich te voeden. Ze zal haar jong zes maanden lang zogen of soms zelfs langer als ze nog niet opnieuw drachtig is. In die tijd leert het jong stilaan zelfstandig eten zoeken, zich verplaatsen en zijn ‘plaats’ veroveren in de groep.
De zomer…
© Gerard Jadoul
De zomer is de tijd van overvloed: jonge scheuten, heesters, wilde vruchten, sappig gras… onze hertachtigen doen zich dus volop te goed.
De herfst…
© Gerard Jadoul
De dagen worden weer korter en naarmate de herfst nadert, worden de mannetjes zenuwachtig. Zodra een voldoende aantal hindes ontvankelijk is (wat maar enkele uren duurt) zullen de beste voortplanters trachten om ze bijeen te drijven om ze te dekken. Het hert is inderdaad polygaam. Natuurlijk worden de hindes wel door meer mannetjes begeerd. En hier speelt natuurlijk de kracht van het burlen en het geklik van het gewei
van de herten die het tegen elkaar opnemen. Maar zo ver komt het niet altijd.
Eerst beoordelen de herten elkaar op de stem, dan pas volgt het visueel contact. Nadat ze elkaar hebben afgewogen, druipt het minder sterke hert meestal af zonder ook maar een poging te wagen. Maar als de twee dieren niet voor elkaar moeten onderdoen, is een krachtmeting omzeggens niet te vermijden. Een clash volgt, hoewel ook dat aan rites gebonden is, want de tegenstander wordt maar zelden zwaar verwond.
© Gerard Jadoul
Maar dat geluid, in het midden van de nacht, dat nog versterkt wordt door het reliëf en de bosomgeving, blijft een onvergetelijke belevenis voor wie het hoort. Tegen midden oktober worden de mannetjes alsmaar minder actief. De hindes troepen samen en vormen een familiekern, terwijl de herten zich in kleine groepen terugtrekken in andere delen van het massief. De boskathedraal verliest beetje bij beetje zijn bladeren, door het spel van herfstregen en –wind. De grote bomen bereiden zich voor op de lange wintertijd en slapen langzaam in.