Het spook van La Roche-en-Ardenne
1
aug
2017
Door Fanny Lardot 1 augustus 2017 Categorieën Bewegen, Geschiedenis, Met het gezin Geen commentaar
Het echte verhaal…
Iedere zomer, rond 22u, krijgen bezoekers van het stadje La Roche-en-Ardenne de kans om het spook van het beroemde middeleeuwse kasteel te zien. Hij wandelt rustig rond over de muren van zijn eigendom voordat hij verdwijnt in het donker van de nacht en de toeschouwers verbaasd achterlaat!
©FTLB/ P. Willems
Ontdek het zelf
Wilt u het spook eens met eigen ogen zien? Zorg dan dat u van 8 juli tot en met 26 augustus 2017 op de place du Faubourg staat. Let op: hij komt niet buiten als het regent of bij te veel wind. Meer informatie vindt u hier!
Maar wie verstopt zich achter deze geest?
De legende van Berthe
De hoofdpersoon van de legende (die we hieronder voor u samenvatten) is Berthe, de jonge en enige erfgename van de plaatselijke edelman, de Graaf van La Roche. Omdat hij op zoek wilde gaan naar een echtgenoot voor zijn 17 jaar jonge dochter organiseerde hij een groot toernooi. De winnaar van dit toernooi zou de hand van zijn dochter krijgen.
©FTLB/ P. Willems
Slechts één enkele deelnemer stelde zich kandidaat, graaf Waleran de Montaigu, terwijl dat hij zich onlangs al had verloofd met gravin Alix de Salm. Graaf Waleran was zo sterk en indrukwekkend dat hij nog nooit eerder een gevecht had verloren. Niemand van Berthes andere aanbidders durfde de strijd met hem aan te gaan. Berthe was verzekerd: ze was smoorverliefd op Waleran! Maar plotseling dook daar een vreemde ridder op in de binnenplaats van het kasteel: hij was klein, zielig, en volledig in het zwart gekleed. Bij zijn aanblik barste de graaf van Montaigu in lachen uit en riep: dit gevecht zal vast niet lang duren!
Binnenplein van het kasteel ©FTLB/ P. Willems
Met een enorm kabaal rende het strijdros van Waleran in galop op zijn zwakke tegenstander af, die slechts gewapend was met een licht harnas en een paard zonder bescherming. Maar tot zijn grote verbazing was één soepele beweging van de kleine ridder voldoende om de gewelddadige aanval van de graaf te ontwijken.
Montaigu draaide zich om en viel opnieuw aan. Maar zonder succes. Het paard van Waleran werd steeds zwakker en de houding van de kleine ridder steeds provocerender. Op de toppen van zijn zenuwen gebruikte Waleran al zijn krachten om zijn tegenstander met zijn zwaard te verpletteren… maar tevergeefs! Door de vaart verloor hij zijn evenwicht en viel met zijn zware harnas op de grond. In één beweging sneed de onbekende ridder de keel door van de sterke graaf. De winnaar was bekend en werd naar zijn vrouw gedragen in het bruidsvertrek.
De volgende ochtend werd er bij het ontbijt op het kersverse echtpaar gewacht. Maar dit wachten duurde zo lang dat Berthes vader besloot om eens een kijkje in hun appartement te nemen. Tot zijn grote schrik was hun kamer leeg en stond het raam open. De edelman haastte zich naar het venster en keek in de diepe afgrond. Daar helemaal beneden, aan de oever van de Ourthe, zag hij twee vlekjes: een zwarte en een witte.
De mysterieuze kleine ridder bleek niemand anders dan gravin Alix de Salm te zijn, die in verkleedkleren en na een pact met de duivel te zijn aangegaan, zich wilde wreken op haar verloofde Graaf van Montaigu en de mooie Berthe van La Roche… De geest van deze dame zal altijd aanwezig blijven op de plek waar ze werd vermoord!
©FTLB/ P. Willems
Het kasteel, geteisterd door meerdere spoken!
Berthe is niet het enige spook van het middeleeuwse kasteel. Voor haar verbleef er een ander koppel in de ruïnes. Een zekere graaf Henri en zijn vrouw Mathilde waren de ouders van vier kinderen: Godfried, Henri, Mathilde en Béatrice. Het lot wilde dat de jongste, Béatrice, door de zoon van een heer van Samrée werd ontvoerd en vermoord, met medeplichtigheid van de duivel. Geschokt door dit verlies zwierven haar ouders regelmatig door het kasteel.
We danken dit verhaal uit de twaalfde eeuw aan de folkloristen van La Roche die het ergens in een document in een doos terugvonden. De belangrijkste thema’s van de populaire verhalen van die tijd waren: liefde, jaloezie, haat, moord, interventie van de duivel, goddelijke toorn, enz.
©FTLB/ P. Willems
Vandaag de dag hebben gravin Mathilde en graaf Henri hun plaats gelaten voor de jonge Berthe. Dit tragische noodlot werd voor toeristen op papier gezet door Jérome Pimpurniaux (Adolphe Borgnet) met zijn Guide du voyageur en Ardenne (1857-1858) en door pastoor Perk met zijn werk In de Belgische Ardennen, gepubliceerd in 1882.
Een meer dan 60 jaar oude grap!
En in werkelijkheid? Hoe is het spook in La Roche terecht gekomen?
Het eerste spook van La Roche was kapper! Het ging hier om kapper Jean Therer, met zijn zaak aan de voet van de Trou Bourbon. Het was toen begin jaren ‘50. Dit stond er in de krant « Germinal » op 5 mei 1957: « Op een dag, in de namiddag, las ik over de schouder van één van mijn klanten in de krant een artikel over Engelse spoken. En toen zei ik: waarom zouden we in La Roche geen spook kunnen hebben? ».
Diezelfde avond verscheen er voor de eerste keer een spook, gekleed in witte lakens en met een kartonnen punthoed. Terwijl dat zijn klanten onder de droger zaten profiteerde de kapper van een pauze en klom ongezien via een touw op de muren van het kasteel.
©FTLB/ P. Willems
Al snel gingen de geruchten over de nieuwe inwoner rond onder de bevolking. Het weekblad « L’Echo de La Roche » publiceerde een persbericht op 8 juli 1951, geschreven door het « hoogste adviescollege », dat de bewoners van La Roche verplichtte om de dagen en uren te noteren wanneer het spook zich liet zien. De grap ging nog even door!
En toen kwamen de nieuwsgierige toeristen naar het stadje. Tot groot genoegen van de hotel- en restauranteigenaren die hun reserveringen zagen exploderen. Sommige kwamen van ver om het spektakel te aanschouwen. Om aan de vraag van het publiek te kunnen voldoen werd een jongeman aangenomen om de officiële rol van het spook te spelen: Bernard Zimmer, En Jean de kapper ging met pensioen. « Benny » woonde aan de voet van het kasteel en klom incognito via een ladder in het struikgewas omhoog. Overdag was hij student en ’s nachts ontwikkelde hij van 1956 tot 1960 zijn carrière als spook: hij kwam op tv, op de radio, in de krant, zelfs in het buitenland! Een artikel in het weekblad « Zondag Nieuws » (6 september 1959) wijdde een volledige pagina aan het fenomeen van La Roche, en deze werd zelfs uitgegeven op… Sumatra!
©FTLB/ P. Willems
Langzaam maar zeker, in de loop van de jaren 50, werd de « show » steeds professioneler en moderner: de ruïnes werden gedeeltelijk verlicht, het decor werd middeleeuws ingericht en er kwam een klank en lichtspel (1958). Alles werd in werking gezet voor een onvergetelijk spektakel voor het plezier van klein en groot.
Het spook Berthe werd de symbolische figuur van de stad: het werd gebruikt als souvenir-poppetje, als logo voor een slagerij van La Roche, als bier (ambachtelijke brouwerij van Soy in 1988) en voor talrijke andere producten. Zo zie je maar wat je met een ludiek idee bij de kapper niet allemaal kunt bereiken!
©FTLB/ P. Willems