Een avond luisteren naar het burlend hert

Voor u getest: een avond luisteren naar het burlend hert

Op vrijdag 15 september j.l. ben ik naar het « Observatoire Centre Ardenne » in Grapfontaine gegaan om een avond te luisteren naar het burlend hert. Deze uitstap van enkele uren was voor mij en de vijf andere deelnemers een fantastische ervaring. Het gevoel van één zijn met de natuur en de cycli van de seizoenen was heel bijzonder.

Dit observatorium, de enige sterrenwacht van Wallonië, is aangesloten bij de V.Z.W. « Les Cercles des Naturalistes de Belgique » die is opgericht in 1957. Deze vereniging brengt liefhebbers van natuur, natuurbehoud, milieubescherming en toerisme bijeen. Ze organiseren diverse activiteiten doorheen het jaar, vaak met een eigen natuurgids.

Onze gids van deze avond was de heer Gilles Robert, de verantwoordelijke van de vereniging.

We werden ontvangen op de begane grond van het hoofdgebouw van de sterrenwacht, en onder de koepels van het gebouw zag ik diverse telescopen staan. In de grote zaal zijn een bar, eettafels en diverse maquettes aanwezig die het sterrenstelsel uitleggen. De plek nodigt uit om nog eens terug te keren voor een uitje met familie, of voor scholen!

Weetjes over het hert

De avond begon met een uiteenzetting van een uur over herten en hun lokroep, het burlen. Door de presentatie op groot scherm ben ik veel interessante feitjes te weten gekomen over dit intrigerende dier.

• Wist u bijvoorbeeld dat herten vroeger op open vlaktes leefden, en niet in het bos? Door de mens en zijn jachtpraktijken waren de kuddes genoodzaakt om naar het bos te vluchten en tegenwoordig komen ze alleen nog maar ’s nachts tevoorschijn. Vroeger was het hert een dagdier!
• Een volwassen mannetjeshert weegt 150 kg, een vrouwtje 80 kg. en een hertenkalf rond de 7 kg.
• Het gewei van het mannetje bestaat uit twee botten, doorbloed en wel, die als het ware op de rozenstokken van de kop zijn geplant.
• De fluwelen basthuid is lichter in de zomer. In de winter is de kleur donkerder om de warmte beter te behouden.
• Op tweejarige leeftijd wordt een hertenkalf een spieshert genoemd, dat wil zeggen een jong hert dat een spiesgewei draagt zonder vertakkingen. In tegenstelling tot wat mensen vaak denken komt het aantal extra vertakkingen aan een gewei niet overeen met de leeftijd van het dier! Wel wordt het gewei elk jaar groter.
• De organisatie binnen de kudde is matriarchaal: de jongen leven met de vrouwtjes en de mannetjes leven buiten de groep.

© Gérard Jadoul

In de herfst, van half september tot half oktober, is het de periode van de hertenbronst. Dan is het ieder voor zich. De mannetjes worden elkaars concurrenten en verdedigen hun territorium. De inzet is hoog want de vrouwtjes zijn in deze periode maar één enkele dag vruchtbaar. De gevechten ontstaan na een observatiefase. De oudere herten intimideren de jongeren. En hierop volgen de confrontaties. Soms raken dieren geblesseerd, of zelfs aan één oog blind. En zijn zelfs herten gevonden die met hun geweien verstrengeld raakten, niet meer los kwamen en hierdoor stierven. De lezing eindigde met een korte video over herten in de bronsttijd. Het tikkende geluid wat je hoort komt van de hertengeweien die elkaar raken.

© Gérard Jadoul

En dan naar het bos…

Rond 21u was het tijd om het observatorium van Grapfontaine te verlaten en naar Saint-Médard te gaan, naar de parking van het containerpark. Na een tiental kilometer rijden kwamen we er aan en ontdekten we een open vlakte op een typisch Ardens hoogplateau.

Het was nu bijna volledig donker geworden en Gilles vroeg ons om zo min mogelijk lawaai te maken. Elk geluid kan de roep van het hert verstoren.

We wachtten in alle rust af, en na 5 à 10 minuten hoorden we voor de eerste keer het burlen van een hert in de verte. De groep werd verrast door dit zo plotselinge, lange, ruwe geluid dat de stilte verstoorde.

De parking van het containerpark bevindt zich aan de rand van de weg, en het burlen werd verstoord door het geluid van passerende auto’s. Onze gids, Gilles Robert, stelde voor om terug in de auto te stappen om dichter bij het hert te komen. We vertrokken naar links over een klein grindpad over de vlakte.

De plek waar we aankwamen was veel rustiger en het geluid van het burlen veel beter… We hoorden nu duidelijk de roep van één enkel hert aan de bosrand.

Er bestaan verschillende soorten geburl… degene die wij hoorden moet een lange burl geweest zijn, wat zich vertaald in een lang geïsoleerd en zeer melancholisch geluid. Wanneer de herten wedijveren is het burlen een verdediging met een veel hoger timbre. Om te laten horen dat hij er is stoot het hert dan een korte en ruwe oerkreet uit.

Vaak, na een regenachtige dag, komen herten ’s avonds in grotere aantallen het bos uit. Helaas was dit op onze avond niet het geval. Volgens Gilles was het best mogelijk dat de anderen pas later in de nacht tevoorschijn zouden komen. Wel hoorden we nog een uil schreeuwen. Ik leef op het platteland, maar ben me totaal niet bewust van al die nachtdieren die zich overdag voor de mens verstoppen…

We verlieten de vlakte en gingen naar de andere kant van de weg om andere herten te horen. Maar zonder succes. Helaas wilde op onze avond slechts één hert zijn lokroep aan ons kwijt. De bronsttijd loopt van half september tot half oktober en deze uitstap was misschien aan de vroege kant? Misschien hebben de andere deelnemers die met deze organisatie op pad gaan meer geluk, op zaterdag 30 september of op vrijdag 6 oktober. Als herten burlen in groep dan kan dat zomaar een uur duren! Dit concert dat u gratis wordt aangeboden door de natuur is een onvergetelijke ervaring! Ik ga het gewoon nog eens proberen! Mijn avond was hoe dan ook geslaagd en ik kan het iedereen aanbevelen!

Bron: http://cerfs.free.fr/brame.php